S U N A M Türküsünün Kimliği..
(Varyant tipi Kemâliye(Eğin) Türküleri)
“Hasretimsin” isimli.. “EĞİN TÜRKÜLERİ CD”.nin , 7. No. lu sırasındaki SUNAM türküsü…değişik yöre adları altında yıllardır piyasa ve TRT.sanatçıları tarafından da sevilerek icra edilen yaygın halk müziği eserlerindendir(X).
Yurdumuzun değişik yörelerinde yıllardır bilinen tarzıyla icra edilmekte olan bu eser, yöremizde de eskiden beri Eğin türküsü olarak bilinip söylenir.
Oysa;EĞİN dışında “Bahçeye Endimde…Anom Eğin’limisin..Büyük Cevizin dibi…Kama çekerim ..Sabahın Seher vaktinde” gibi türküler de tıpkı “sunam” gibi çeşitli komşu yörelerde sıkça icra edilenlerdendir.Ancak,bunların, yöreler arasındaki farklı icraları “bu türkü bizimdir.. onla neden sahipleniyor..?”gibi bir çok tartışmalara neden olanlardandır.Ne var ki.. Konun esasını müzik açısından araştırıp kestiremeyenler bunun kavgasını hâla, ”bu bizim türkümüzdür”diye kavgalarını hâla sürdürürler. Son zamanlara kadar aydınlığa kavuşmayan bu konuyu, yıllar önce, ben de merak edip merhum Nida TÜFEKÇİ’ye sorduğumda.. “Burhan’ım.. Bu tip türküler, hem sizin..hem de onların sayılır .. Neden mi…? Çünkü, her yiğidin bir ayran içişi vardır da ondan.. Müzik literatüründe, bu tip türkülere VARYANT denir”…deyip kesip attı.Gel de işin içinden çık bakalım deyip, yaptığım araştırmalarda .. Fransızca kökenli bir sözcük olan Varyant (variation)’ın, genelde bir aslın değişik biçimlerdeki sunuluşu olduğunu… ben de öğrenmiş oldum. Sözgelimi, Malatya’da aynı söz ve nağme ile çalınıp söylenen “Sunam” türküsü ile yine Elazığ’daki “Bahçeye Endimde” türküsünün Kemâliye’deki farklı icraları tam olarak hâla anlaşılmış değil..Oysa,.Bu ve buna benzer(varyant) türkülerin icrasında kulaklarımızın yanıldığı..bu bağlamda adı geçen türkülerin kimliği hakkında ise çelişkiye düştüğümüz gayet doğaldır..Çünkü, Varyant eserlerin İcrasındaki makam, vurgu, gerekse üslup açısından olan çalınış ve söyleniş(yorum)biçimleri ayrıcalıkların ta kendisidir. Türk Halk müziğinin “Varyant” tipi eserlerine yurdumuzun her bölgesinde sıkça rastlanabilmektedir. Özellikle, birbirine yakın komşulardaki yorum farklılıkları.. Tamamen, o bölgede yaşayanlar arasındaki kültür alış verişi sonucu ortaya çıktığı yadsınmaz bir gerçek olduğu bilinmelidir..
Şu halde, “varyant”tipi türküler(XX), özellikle komşu yöreler arası kültür alış-verişi sonucunun ortaya koyduğu “anonim” halk müziği eserleridir.
Saygılarımla….( 26 Ocak 2010)
Doç. Burhan TARLABAŞI
(X): Eserin bestecisinin her ne kadar Malatya’lı Fahri KAYAHAN’a ait olduğu söylenip biliniyorsa da ,Erzurum Üniversitesi Eğitim Fakultesinde görevli, Doç..Abdullah ER hemşerimiz,bunun Erzurum’lu Haydar TELHÜNER’E ait olduğunu doğrulamıştır.
(xx) : Bkz. TARLABAŞI Burhan, Eğin Havaları, TC.Kültür Bakanlığı,Ankara 1997,sy156
