K A S A P L I K H A KK I N D A :
A-Kasaplığa ilişkin tanım ve kavramlar
B-Yöremizin kültüründe geleneksel kasaplık mesleğinin geçmişi
A- TANIM VE KAVRAMLAR..
Kasap kime denir..? Sığır,dana,koyun,kuzu gibi eti yenen hayvanların kesim için ayrılmış olanlarını kesen ya da bu hayvanların etini perakende satan kimseye kasap ,yaptığı işe de “kasaplık” denir..
Argoda ise.. kan dökücü, ya da cana kıymaktan çekinmeyene de kasap denmektedir.
Kasap dükkânı veya kasaphane: Kasabın perakende et sattığı yer..
Kasap bıçağı : Kasabın et kesmek için kullandığı büyük bıçak.
Kasap çırağı : Kasap dükkânında çalışan yardımcı(yamak).
Kasap kancası : Etleri asmak için kullanılan madenden çengel.
Kasap satırı : Kasabın kemik parçalamak için kullandığı satır.
Kasabiye : kasaba verilen hayvan kesme ücreti.
Kasap akçesi : İstanbul’daki meralara getirilen hayvanlar için alınan vergi..
Kasap başı : Bu günkü kasaplar derneğinin adı.
A- TANIM VE KAVRAMLAR
(HALK ARASINDA YAYGIN DEYİMLER)… - “Kasap et derdinde ,koyun can derdinde”…Herkesin kendi çıkarını düşünenler için kullanılır.Kasap Süngeri : Çok pis,kirli şeyler hakkında kullanılır.Sözgelimi; “Yüzü sanki,kasap süngeriyle silinmiş “..yüzsüz,utanmaz kimseler için kullanılır. İnsan kasabı : Acımaksızın,insan öldüren kimse..
İSTANBUL’DA KASAP İSMİYLE anılan CAMİİ VE MESCİTLER :
Kasaphalil mescidi : İst. Mollagürâni semtinde kanuni Sultan Süleyman’ın kasap başısı Halil tarafından yaptırılan(157-47’de),ancak 1915’de tamamen yanan mescit..
Kasapdemirhan mescidi : İst. Zeyrek semtinde ,Fatih Sultan Mehmed’in, kasap başısı Demirhan tarafından yaptırıldı.1900-1908 yıllarında onarıldı. Duvarları kağgir, çatısı ve minberi ahşap, minaresi tuğladandır. Haziresinde Demirhan’ın, 1454 tarihli mezar taşı vardır.
Kasapilyas Camii : İst. Davutpaşa semtinde (Kocamustafapaşa ilçesi) fetih şehitlerinden
Kasap İlyas tarafından yaptırıldı. Duvarları kesme taştan, minberi ahşaptandır.Haziresinde
Kasap İlyas’ın 1494 tarihli mezar taşı vardır.
Merzifonlukaramustafapaşa veya kasaplar mescidi : İst. Yedikule semtinde XVII.yy.ın sonlarında yapıldı. Duvar ve minaresi taştan, minberi ahşaptır. 1780 yılında onarım gördü.
KASAP HAVASI : Kemaliye(Eğin)’linin,geleneksel mesleğini simgeleyen otantik yöre halay havalarındandır.Geçmişi... yöremiz insanının geleneksel “et kethüdalığına(kasaplık mesleğine)” dayalı olan bu hızlı halayın melodik şekline yurt içi ve yurt dışında da rastlanır.
Sözgelimi ; Kasap havasının, Rumlardaki halay, gerekse melodik şekli bizden kaynaklı olup,adına “hassapika” denmektedir. Eğin’linin,geleneksel kasaplık mesleğinin simgesini oluşturan bu kol halayın oynanışı önce ağır adım figürleriyle başlayıp,giderek bu hız arttırılarak bu kol halayı sürdürülür..
- KASAPLIĞIN YÖRESEL KÜLTÜRÜMÜZDEKİ KISA GEÇMİŞİ :
Tarihte, Eğin(Kemâliye),14 yy. başlarına kadar Gürcülerle İlhanlıların işgali altında huzursuz bir dönem geçirmiş, halk göçe zorlanılmıştır. 15. asırdan sonra.(.I. Mehmet döneminde) Osmanlılar, bu dağlık ve zor üretim imkânları bulunan Eğin insanının göçünü engellemek geçimlerini sağlamak maksadıyla Eğin(yöre) halkına.. Yavuz Sultan Selim tarafından ...”Eğin ve 19 pare köy’ü için Et kethüdalığı”…
Daha sonra..4. Murat döneminde ise “Mahrukat kethüdalığı”nın bir fermanla verildiği.. ..Eğin’linin , babadan oğul’a günümüze dek sürdürülen kasaplık ve odunculuk mesleği böyle anlatır.Memleketten henüz 14-15 yaşında iken ayrılan gençler
,birçok eziyetleri göğüsleyerek İstanbul’a ( gurbete) kasap çıraklığına gönderilirdi -
Doç. .Burhan TARLABAŞI
İTÜ.TMDK.Em.Öğr. Üyesi
KAYNAKÇA…
ATAMAN Sadi Yaver; “100 Türk halk oyunu”,İst.1975,Y.Kr.B.sı Kültür Yay.
TARLABAŞI Burhan, “Eğin Havaları”..T.C.Kültür Bakanlığı,Ankara 1997
Yıllar boyunca tarih dergisi …İstanbul 1948
MEYDAN LAROUSSE -7. Cilt,Meydan yayınevi,İstanbul 1969
