Yurdumuzda, yüzyıllar boyu kuşaktan kuşağa çalınıp söylene gelen, milli kültür ve musikimizin bölgesel nitelikli “anonim halk türküleri “bu güne kadar 463O Sayılı yasa hükümleriyle korunmadığı için piyasadaki uygulamaya tamamen Eski hukuktaki “lûkata” (Sahipsiz bir malı ihraz eden ona malik olur”) hükümleri hakim olmuş, türkü ve halaylarımız kişilerin mülkiyetinde bestelenmiş birer özel eser gibi görülmeye başlanmış, bu yoldaki haksız iktisaplar günden güne giderek artmıştır. Oysa, anayasamızın 63. maddesi ile Kültür ve Turizm Bakanlığının, 16.04.2003 tarih ve 4848 Sayılı yasa hükümlerinde anonim eserlerin de "sahipsiz şeyler ile menfaati umuma ait mallar” gibi devletin hüküm ve tasarrufu altında korunmak zorunda olduğu
bilinmektedir. Oysa. "anonim eserler” tüm dünyada (örneğin,Şili’de),”geleneksel kültür eserleri” başlığı ile “halkın kültürel mülkü” kabul edilip yasalarla korunurken, bizde tam tersine bu güne kadar herhangi bir yasa hükmü söz konusu
değildir..
TALEBİMİZ ; 463O Sayılı yasanın, EK MADDE 3/a’ya ;
”MUSİKİ ESERLERİ, HER NEVİ, BÖLGESEL NİTELİKLİ, SÖZLÜ Ve SÖZSÜZ-HALKMÜZİĞİNİN “ ANONİM” ESERLERİNİ DE KAPSAR”….ifadesinin eklenmesi olacaktır.
TANIMLAR :
• ANONİM ESER NEDİR ? : İlk besteleyeni (söz ve müziğinin kime ait olduğu) bilinmeyen, hafızalarda korunup, halkın ortak söylemi haline gelen, usul-makam ve icra tekniği açısından tamamen bölgesel özellikler gösteren ,sözlü-sözsüz .her tür musiki Eserleridir.
• DERLEYİCİ KİMDİR ?): Anonim eserlerin, ehil taşıyıcısın (aktaranın) dan, halk türküleri, maniler, hikayeler, masalları, sanatsal ve bilimsel katkısıyla, kurallara uygun olarak, aslı ile belirleyip, icradaki kullanıma hazır hale getiren mali hak sahibi uzman kişidir.
• DERLEME ESER NEDİR ? : Derleyicinin, bilgi, beceri ve emeği karşılığı aktarıcıdan,”kimden alındığı” karşılığı ile belirlediği bölgesel nitelikli anonim müzik eserleridir.
DERLEMENİN TANIMI : “Toplama” sözünden farklıdır. Zira toplama, genelde, yöntemsiz şekilde rastgele seçilen bir çok şeyin, bir araya getirilip depolanmasını anlatır.
-------------------------------------------
Doç. Burhan TARLABAŞI
