TRT.deki KEMALİYE(Eğin) EZGİLERİ
Kemaliye(Eğin) halk müziğine ait ilk derlemelerin, 1937 ile 1953 yılları arasında THM- folklor araştırmacımız, merhum Muzaffer Sarı Sözen ; daha sonraki yıllarda.. Ankara Radyosunda görevli, THM. mey sanatçımız merhum, Mustafa Özgül’ün , sessiz-sedasız ,(hatalı) çalışmalarına şahit olmaktayız..Ancak ; Merhum, doğup büyüdüğü , henüz terzilik yaptığı dönemlerde, büyüklerinden öğrenip icra ettiği herkesçe bilinen (anonim) yöre ezgilerini, TRT.de kendi namına tescil ettirdiğini yaptığımız araştırmalardan üzülerek öğrenmiş bulunmaktayız.( Görevli olduğu TRT.Ankara Radyosunda iken) , kimseye danışmadan ve sormadan,başka bir anlatımla .,kimden öğrendiğini ya da derlediğini belirtmeden, bizzat kendisini kaynak(eser sahibi)gösterip,sanki Kemaliye(Eğin) havalarını kendi bestelemiş gibi notalandırılıp sahiplenilmesine hukuk dilinde “intihal” denir.Yani,Kendinin olmayan bir eseri kendisinin gibi gösterilmesidir. (Bkz.Ek Liste -1).
Oysa, bu kültür mirası ezgiler, yüzyıllar boyu, kulaktan kulağa,dilden dile büyüklerimizden bizlere intikal eden, tüm yöre halkının müştereken çalıp dinleyip ve halay çektiği bilinen ortak(anonim) kamu malı niteliğindeki Kemaliye(Eğin)’in öz eserleri olduğunu ,merhumun kendisi de herkes gibi bilmekteydi.…Aksi halde ,bunlar,sahipsizdir diye .. kimse gasp edemez , sahiplenemez … ”benimdir..diyemez….
-------------------------------------------------------------------------------------------------
.HATIRLATMA:Konuya ilişkin,.Anılan yanlışların, TRT.nezdinde derhal düzeltilmesi gereğinin önemine,daha 1997 yılında Kültür Bakanlığı yayınlarından,“EĞİN HAVALARI” kitabının , 154.ve155.sayfalarında işaret edilmiş olmasının yanı sıra... ayrıca, .. merhumun kendi sağlığında da , konu tarafımdan kendisine bizzat iletilmiş.. ancak kendisinden sitemkâr davranışların dışında başkaca bir cevap da alınamamış idi..
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Şayet ;TRT. Müzik Dairesi Arşivindeki adı geçen bu eserlere yöre adına anonimlik sıfatı kazandırılıp yöre halkana şimdiden mal edilmez ise ,bu miras henüz kuşaklara ulaşmadan yok olmaya mahkum olacaktır.Konuyla ilgili oluşturulacak olan teknik-Repertuar kurul’u üyelerine tavsiyelerim şöyledir..
- TRT.deki, Mustafa ÖZGÜL adına kayıtlı(sahipli)olan, 23 parça eserin,öncelikle Kemaliye(Eğin) adına “anonimlik sıfatının (oluşturulacak bir teknik heyetçe,) kazandırılması..
- Yöre musikisi ile hiçbir alakası bulunmayan, sekiz adet , kişiye özel eserin, heyetçe reddi kararının , TRT. ilgililerine de bildirilmesi .
3-Kemâliye(Eğin) ve Çevresine ait,belirlenen, halay-türkü ve oyun havalarının.. çağın orkestraları eşliğinde,gelecekte sanatsal bir kimlikle yaşatılmasına yönelik seslendirilmesinde.. kuşaklarda gerçek biçimiyle yaşatılmasını sağlayabilmek… -------------------------------------------
TRT’de ..Kemaliye(Eğin) adı kullanılarak, Mustafa özgül adına kayıtlı bulunan, ancak, yöre müziği ile uzaktan-yakından hiç alakası olmayan uydurma besteler topluluğu aşağıdaki gibidir.
- ADAM AĞLATAN ADAM(xx)
- MAĞARADA KIŞLADIM
- SABAHİLEN GIZ ÇEZİĞİ
- HARMANDAN DOLAYI(x)
- ATLADI GEÇTİ EŞİĞİ
- SABAHTAN AÇILIR MUHABBET GÜLÜ
- BÜLBÜL YUVA YAPMIŞ
- GELİNLER GELİYOR
(x):Yöremizin,”YOL VER ODANIZA KONMAYA GELDİK” PARÇASI OLUP ADI,DEĞİŞTİRİLMİŞTİR,
(XX): Yörenin,bilinen,yaygın “DURANAĞABEK” türküsünün, değişik bir ad ve yorum ile sebepsiz yere değiştirilmiş olanı. ------------------------------------------------------------------------
Merhumun,TRT.de kendi adına “Eğin Halayları” başlığı altında(DERLEYEN,NOTAYA ALAN VE KAYNAK KİŞİ olarak)TRT.Müzik Dairesi Bşk.lığı No.209 Sayı ve 1985 Günlü THM.Repertuar arşivinde beste niteliğindeki 23 adet eser adları aşağıdaki gibidir..
1-TEK AYAK 14-HOSTANIN BADEMLERİ
2 -SÜPÜRGESİ YONCADAN 15 MEŞENİN TEPESİNDEN
3-OF NANA 16 GURBETE GİDİŞİMDİR
4-BANA BİR YAR OLSUN 17-ÇEÇEN GIZ
5-ESKİ KINA 18-SİNANLI
6-ADALARDA OLUR KAMIŞ 19-TİRNANA
7-HAMAMIN KAPISI 20-TAMZARA
8-BAHÇALARDA LAHANA 21-KASAP
9-EŞİK ÜSTÜNDE DURDUM 19-TİRNANA
10-TEVEKTEKİ ÜZÜMDÜR 20-TAMZARA
11-SIKLAMA 21-KASAP
12- GECEGÜ 22-BEBEĞİN BEŞİĞİ
13-BAHÇEYE ENDİMDE 23- YEMENİM
--------------------------------------------------------------------------------------------- Sayfa-3
TRT. tarafından usulünce(yasal şekliyle) DERLENİP NOTAYA ALINAN (normal)KEMALİYE(EĞİN) EZGİLERİ (Bkz.”Eğin Havaları” kitabı,Sy.155)
|
|
EZGİ ADI KAYNAK DERLEME DER.Tarihi Rep.No. Usulü
------------------------------------------------------------------------------------------------------
-Sabahın Seheri Refik Aktan M. Sarısözen 11.5.1944 827 9/8’
Zeki Oğuz
-Kızardı Kayalar Zeki Oğuz “ “ 733 9/8’
-Gurbete Gidişimdir “ “ “ 29.12.1943 1078 6/4’
-Hayriyenin Boyu Mustafa Özgül “ “ 1430 - Munzur Dağı Silelenmiş Osman Efe Mustafa Özgül 4.1.1988 3012 2/4’
-Erzurumda Bir Kuş var Burhan Tarlabaşı…Nida Tüfekçi /24.5.1977 1298 4 /4’
-Elinde Düdü Kaval /K. Folk.Ekibi Yücel Başmakçı 26.1.1973 56 4/4’
-Damda Durma Kahküllerin/ Melahat Turgut M.Özgül 6.4.1976 3224 9/8’
-Ah Elmadan K.Folk Ekibi Yücel Başmakçı/26.1.1973 54 2/4’
-Keklik Taşta Ne Gezer/ Bekir Ziyal/ M.Sarısözen 30.11.1942 507 10/8-Bağa İndim Üzüme/Kemal K.Süleyman /Behçet Bostan……………. 3347 4/4’ -Horoz Havada Horoz….Ahmet Kayıkçı 3.10.1979 1842 4/4’ BahçeyeEndimde……Ömer Tarlabaşı Yücel Başmakçı 5.5.1991 3617 . 4/4’
