­

KÜLTÜR BAKANLIĞINA..

KÜLTÜR BAKANLIĞINA..

 

 

Konu : Geleneksel  Türk Müziğinin,  Bölgesel nitelikli  anonim” Halk Türkülerinin  telif hakları..

 

Yurdumuzda, yüzyıllar boyu kuşaktan  kuşağa  çalınıp söylene gelen, milli kültür ve musikimizin bölgesel niteliklianonim” halk türkü ve manilerinin  463O Sayılı yasanın bahse konu maddesinde yer almamış olması nedeniyle telif haklarından yararlanamamaktadır.

 

  Günümüzde anonim eserlerin .Anayasanın  63. Maddesinde,ayrıca da     Kültür ve Turizm Bakanlığının.- 16.04.2003 tarih ve 4848 Sayılı yasasıyla   korunması  gerekirken ,  şu anda maalesef  tıpkı  eski hukuktaki  “lûkata” (Sahipsiz bir malı ihraz eden ona malik olur”  uygulaması ile haksızlıklar sürdürülmekte  kültür değerlerimiz  giderek ….yok olmaktadır….:…  

Oysa “.SAHİPSİZ ŞEYLER İLE MENFAATİ UMUMA AİT  MALLARIN , DEVLETİN HÜKÜM VE TASARRUFU ALTINDAKİ  bu kültür değerlerimiz..ŞAYET, 4630 SAYILI YASA İLE KORUNMA ALTINA ALINMAZ İSE YAKIN GELECKTE  ADINDAN BİLE SÖZ EDİLEMEYECEKTİR..

 

Not : Anonim Halk Eserleri , Tüm dünyada (örneğin,Şili’de)geleneksel kültür eserleri” başlığı ile ,  HALKIN KÜLTÜREL MÜLKÜ  kabul edilip, yasalarla  korunurken, bizde.tam tersi… bu güne kadar herhangi bir koruyucu  yasa hükmü  dahi söz konusu değildir..

 

 

TALEBİMİZ….463O Sayılı  yasanın, ilgili maddesine aşağıda   mavi harflerle belirtilen  ifadenin eklenmesidir…

 

EK MADDE 3/a ”MUSİKİ ESERLERİ,  HER NEVİ, BÖLGESEL NİTELİKLİ,  SÖZLÜ Ve SÖZSÜZ-HALK MÜZİĞİNİN “ ANONİM” ESERLERİNİ DE KAPSAR.”…

 

(TANIMLAR) :   

                                                                                                                                                    ANONİM ESER…(TANIM) : İlk besteleyeni(söz ve müziğinin kime ait olduğu) bilinmeyen, hafızalarda   korunup, halkın  ortak söylemi haline gelen,  usul-makam ve icra tekniği açısından tamamen bölgesel özellikler gösteren ,sözlü-sözsüz .her tür  musiki  Eserleridir.

NOT : THM.deki “anonim” sözcüğünün.. TSM.deki  karşılığı “lâedri”(bestekârı bilinmeyen eser adı) ile  anılır. 

 

ANONİM ESERİN HAK  SAHİPLERİ …  Kimler olmalı..?

 Özgün, kaynak  eser üzerindeki haklar saklı kalmak kaydıyla..ilgili

yörenin, Vakıf,Belediye ya da  Kültür müdürlüklerine tahsis edilmelidir görüşündeyiz.      

                                                                                        

DERLEYİCi ….(tanım) : Yerel nitelikli “Anonim Eserlerin(  halk  türküleri,maniler,hikayeler,masallar..vb).  sanatsal ve bilimsel katkısıyla, ehil taşıyıcısın (aktaranın) dan-  kurallara uygun, aslı ile   belirleyip,  kullanıma(icraya) hazır hale getiren  mali hak sahibi uzman kişidir.

 

Derleme eser  Nedir…?, derleyicinin,gerçek bilgi, beceri ve emeği  karşılığı,,aktarıcıdan belirlediği bölgesel nitelikli anonim müzik eserleridir.

 

NOT :DERLEME..sözü.. Toplama” sözünden farklıdır.Zira,.toplama,genelde,yöntemsiz şekilde   rastgele  seçilen  bir çok  şeyin,  bir araya getirilip  depolanmasını anlatır.

 

Dikkat…! TRT.nin, THM.derlemelerinde hem derleyen,hem de aktaranın kendini kaynak göstererek aynı kişi sıfatını taşımış olması,yasalarda intihal (hırsızlık) suçunu doğurur..Zira,kişi kendisinden derleme yapamaz. Başka bir anlatımla…TRT.deki  Anonim eserlerde, derleyen kişi kendisini hem “kaynak kişi” göstermiş ve hem de  derleyen…Oysa Kaynak kişi zaten derleyici olamaz. Ya..sadece  bestekâr…ya da  sadece DERLEYEN sıfatını  taşımalıdır..

TRT.nin belgelerindeki, Kaynak kişi sözü,eserin bestekârı  olmayıp, sadece.geleneksel yapı   içinde ustalarından öğrenilip hafızalarda korunan,.daha  sonra bunları   derleyiciye aktaran..taşıyıcı kişiden başka bir şey olamaz..Şu halde,akla şöyle bir soru geliyor..

Dikkat…!TRT.deki..KAYNAK KİŞİ  SÖZÜ, hiçbir zaman, gerçek eser sahibini yansıtmayan,  sahte ve  aldatmaca bir sözcüktür.Acaba….bu tarz  ifadeyle,.zihinlerde “Aba altından sopa gösterilerek ”  anonim eserlerin telif hakları  intihalen (hırsızlık ile) sahiplenilmeye mi çalışılıyor..?

Dikkat…!... TRT. Ne yapmalıydı…? Tıpkı M.SARISÖZEN’İN yaptığını…  yani….“kaynak kişi” sözünü kullanmamalıydı..Yerine ..”aktaran” karşılığında, “kimden alındığı”..ifadesini  kullanılmalıdır.TRT…”Kaynak kişi” sözünü kullanarak bu hatayı yapana göz yummakta ,ortağı ile birlikte  yasal suç işlemektedir.Eğe,”Vasıtalı kaynak kişi.” denseydi belki suçunu hafifletmiş olurdu . ..

(DERLEME  FİŞLERİ(Tutanak) : Anonim eserlerin belirlenmesinde, derleyiciler tarafından kullanılması  gerekli,  hukuki açıdan ise  önemli  karine sayılan  resmi belgeler olup, aşağıdaki bilgileri içerir.

  Anonim Eserin :  - Yöresi. …-Kimden alındığı ( aktaran)./.Kaynak kişi” -Eserin adı,.--.Metronomu…-Derleyen     -Derleme yer  ve tarihi,… -Notaya alanı..

 

 Doç.Dr.Burhan TARLABAŞI

   GSM:  0542 5918931…… 

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

NOT: Anonim eserlere ilişkin mali hakların dağılımında;..”Defineyi keşfeden,kıymetin yarısını alır” (M.K.696/3)hükmünün “derleyici” hisselerine  örnek olabileceği görüşündeyiz.

 

 

                                                                    

 

 

                                         

 

 


Scroll to Top